"Basic Input/Output System" (Temel
Giriş/Çıkış Sistemi) kelimelerinin baş harflerinin birleşmesinden
meydana gelen BIOS,PC'nizin çalışması için gereken temel yapı
olarak özetlenebilir.Sadece okunabilir bellek (ROM) üzerine
yazılmış bir yazılım olan BIOS, anakartınızın özelliklerini
yönetebilmeniz/ kullanabilmeniz,diğer donanımlar arasında bir bağ
kurması için görev yapar."Sadece Okunabilir Bellek" üzerinde
olmasından dolayı,burada kalıcıdır.Kalıcı olmasının bir sebebi
ise,her defasında PC'nizi açtığınızda BIOS'un işlem yapmasıdır.İşletim
sisteminiz ile diğer donanımlarınız arasında bir bağ kurmaya olanak
sağlar. Örneğin: Ses kartı,modem gibi parçaları üzerinde
barındıran bir anakart aldığınızda, anakartınızın üzerine takılı
olan aygıtların listesini işletim sisteminize BIOS verir.Anakart
üzerinden desteklenen bir donanımı iptal ettiğimizde ise (Örneğin,BIOS'dan anakartın ses özelliğini iptal ettik) işletim sisteminiz bu
aygıtı artık görmeyecektir.Diğer taraftan,BIOS bir yazılım
olduğundan,anakartın dengeli + performanslı çalışması için
kullanıcılara ayar yapma olanağı sunuyor."BIOS,anakartınızın
özelliklerini ve üzerine takılı olan donanımların çalışması için
gereken parametreleri,kullandığınız işletim sistemine aktaran,bir
işletim sistemidir."Farklı markaların
ürettikleri farklı BIOS'lar var.Bunlar: AWARD,AMI ve Phoenix BIOS.Phoenix BIOS ile AWARD BIOS birleşerek,bazı anakartlarda ikisinin
ortak ürünü olan BIOS'lar kullanılmaktadır.
CMOS
Setup Utility Çoğu BIOS ayarlarının karşısında bulunana bu
seçeneklerden ilki yani,"Enabled" o ayarın aktif olduğunu,"Disabled"
ise devreden çıkarılmış olduğunu gösterir.Ayarları
değiştirmek için <+> ve <-> tuşlarını
kullanabilirsiniz.
Standart CMOS Setup Date/Time : Sistem saatini ve tarihini buradan
ayarlayabilirsiniz.Aslında sistem saatini ve tarihini Windows veya
DOS'tan da ayarlayabilirsiniz.İşletim sistemlerinin saat ve
tarihleri BIOS'dakilerden farkı olmaz.Tarih konusunda küçük bir not
düşmek gerekli: Yıl iki basamaklı görünüyorsa 2000 yılı sorununuz
olabiliyor.Yani 2000 yılında tarih 00 olarak görünecektir.Sistem
ve uygulamalarınızın tümü 1900 yılı gibi algılayabilir.Ancak uzunca bie süredir anakartlarda
bu sorun,yıl dört haneye çıkarılarak giderilmiştir ve tarihin 2079
yılına kadar gösterilmesi sağlanmıştır. Sabit Diskler :
BIOS ve anakartlar 4 IDE sürücüye (sabit disk veya CD-ROM)
destekler.IDE disketlerinizin ayarlarını "Hard Disks" adlı bu
bölmede görebilirsiniz.Ancak sisteminizdeki IDE CD sürücüler veya
SCSI sürücüler burada görünmez.Burada disklerinizin MODE bilgisini
tüm disk sürücülerinizin için AUTO olarak seçmenizi öneririz.Böylese BIOS,POST
sırasında diskinizin özelliklerini belirleyip sistemi ona göre
açabilir.BIOS diskinizi bu şekilde,ana BIOS Setup
menüsünden "IDE HDD Auto Detection" seçeneği ile BIOS'un diskinizi
bulmasını sağlayabilirsiniz.Hard Disk bölmesindeki parametreler
diskinizin kafa,silindir,sektör sayısı ve teknoloji ile ilgili bazı
bilgiler içerirler.Nadirende olsa BIOS bazı diskleri otomatik
olarak tanımayabilir.Bu durumda disk türünü (Type) "User"(Kullanıcı)
olarak seçip disk üzerinde yazan bu parametreleri elle girerek
diskinizi tanıtabilirsiniz.Neyse ki günümüzde tüm yeni anakartlarda
"IDE HDD Auto Detection" seçeneği var ve bu çoğu diski
tanımamazlık etmez. Disk Sürücüler :
Hemen hemen her PC'de bir disket sürücü vardır.Hatta bazılarında
iki tane olabilir.İşte bu bölmeden disket sürücünüzün tipini
seçeceksiniz.Tek bir disket sürücünüz varsa bunu 1.44M,3.5" olarak
seçebilirsiniz.Diğer disket sürücü (Drive B) ise "Not Installed"
(Kurulmamış) olarak bırakılır.Günümüzde çoğu disket sürücü
1.44MB'lık diskleri okur.Bir ara 2.88MB'lık disket sürücülerde
çıktı ama bu kapasiteye sahip diskler pek yaygınlaşmadığı için sürücüleride yaygınlaşmadı. Video : Bu,monitörünüzün tipi ile ilgili bir ayardır.Eskiden 40 veya 80
sütunluk CGA monitörler veya mono monitörler varken bu ayar işe
yarardı.Artık hep renkli VGA veya SVGA monitörler kullanıldığı için
bu ayar EGA/VGA olarak bırakılıyor. Halt-On : POST,yani BIOS'un gerçekleştirdiği donanım testleri sırasında bir donanım
hatası ile karşılaşılırsa sistem durur.Halt-On seçeneği ile bazı
hataların dikkate alınmamasını,POST işleminin devam ederek sistemin
açılmasını söylenebilir.Bu seçenekler aşağıdaki gibidir.
No errors POST Hiçbir
hatada durmaz. All errors BIOS bir hata
tespit ettiğinde durur ve size bu hatayı düzeltmeniz için uyarıda
bulunur. All,But Disk/Key POST
Klavye ve disket sürücü hataları dışındaki hatalarda durur. CPU Internal Cache : Bazı BIOS'larda "CPU Level
1 cache/CPU Level 2 Cache" olarak da görünür.Yeni PII işlemcilerde
önbellek işlemci üzerindedir.Sık kullanılan bazı bilgiler disk veya
sistem belleği (RAM) yerine,geçici olarak hızlı önbellekte
tutulabilir.Böylece bazı işlemler daha hızlı gerçekleştirilir.Sisteminizin performansını artırmak için bu seçeneği sürekli "Enabled"
konumunda tutmalısınız. BIOS Update : BIOS yongası ile bütünleşik BIOS
güncelleme modülünün işlemciye gerekli bilgileri iletmesini sağlar.Enabled konumunda durmalıdır. CPU Fast String :
Performansı artırır.Bu
yüzden "Enabled" konumda olması gerekir. Quick Power On Self Test :
POST işleminin 4 kez
yerine (bazı PC'lerde 3 kez) bir kez yapılmasını sağlar.Sistemin
hızlı açılmasını sağlamak için "Enabled" konumuna
getirebilirsiniz. Boot Sequence
(First/Second/Third
Boot Device):PC'niz açıldığında BIOS'un
işletim sistemi için önce hangi sürücüye bakması gerektiğini söyler.Sisteminizi açılış disketi ile açacaksanız bu sırayı A,C ...olarak
değiştirebilirsiniz.Normalde ise açılışın hızlanması için C,A ...olarak durmalıdır.Yeni BIOS'larda sistemin CD-ROM'dan veya diğer
sürücülerden açılması için CD-ROM,E,F,LS/ZIP gibi seçenekler de
bulunur. HDD Sequence SCSI/IDE First : Bazı yeni BIOS'larda SCSI ve IDE
diskleri bir arada kullananlar için konulan bu yeni seçenek,SCSI'ye ayarlandığında sistemin SCSI sürücüler
üzerinde birden fazla işletim sisteminin boot edilmesinde de
kullanılabilir. Boot Up Floppy Seek : Bu seçenek "Enabled"
konumda ise açılışta disket sürücü bir kez aranır.Ama "Disabled"
konumda ise sistem ara sıra disket sürücüyü yoklayarak doğru çalışıp
çalışmadığını kontrol eder.Sisteminizin ara sıra işlem yapmayı
kesip disket sürücüyü aramasını istemiyorsanız "Disabled" konumuna
getirin;Default ayarı "Disabled" dır. Floppy Disk Access Control :Bazı BIOS'larda bulunan bu ayar,sabit diskten disket
sürücüye dosya kopyalamasını engeller.R/W (Read/Write)
seçilmişse,diskete yazdırma yapılabilir ve disket okunabilir. IDE HDD Block Mode
Sectors : Bu seçenek,disketlerde veri transferi başına bir
sektör yerine her transferde birden fazla sektörün işleme alınmasını
sağlayarak disk performansını artırır.Tüm yeni diskler bu özelliği
destekler.Bu tür yeni disketlerde seçenek "HDD Max" olmalıdır. Boot Up NumLock Status : BIOS'ta bu seçeneği "
Enabled" durumuna getirirseniz; sistem açıldığında NumLock tuşuna basmışsınız gibi olur ve numerik
klavye rakamları yazar. Boot Up System Speed :
Yeni bazı BIOS'larda bulunan bu ayarı,sistemin işlemci hızınıza
uygun olarak açılması için "High" konumuna getirmelisiniz."Low"
konumda iken sistem dahili veriyolu hızında açılır.Bazı çok eski
çevre birimleri ve oyunlar bu hıza alışık olmadığı için,Low
seçeneği konulmuştur.Normalde "High" konumda durmalıdır. Virus Warning:
Eğer bu ayar etkin edildiğinde [Enabled],sabit disk(ler)inizin boot
bölümüne bilgi yazılmaya çalışıldığı zaman bir uyarı mesajı çıkarır.Bu özellik normalde iptal edilmiş halde [Disabled] geliyor.Eğer
işletim sistemi yüklerken sorun çıkmamasını istiyorsanız,bu ayarın
[Disabled] konumunda olmasına özen
gösterin.İşletim sistemini yükledikten sonra bu ayarı aktif konuma
[Enabled] getirebilirsiniz. Gate A20 Option :
Bu seçenek,sistemin 1 MB üzerindeki uzatılmış belleği (extended
memory) nazıl kullanacağı ile ilgilidir."Fast" seçilmişse,sistem
yonca seti Gate A20'yi kontrol eder."Normal"e ayarlanmışsa,klavye
denetçisindeki bir pin bunu denetler.Gate A20'yi "Fast" olarak
seçmek,özellik Windows ve OS/2'de sistem performansını artırır.Security Option :
Sisteminize ve BIOS Setup'daki ayarlara başkalarının ulaşamaması
için BIOS Setup'tan nasıl şifre koyabileceğinizi biraz ileride
açıklayacağız.Bu seçenek ise bu şifrenin sistem için mi BIOS Setup
için mi olması gerektiğini belirler.Şifre verildiği halde şifreyi
kabul etmez ise O zaman bu ayar "Startup" konumuna getirilmiş
demektir.Oysa bu ayar "System" konumuna getirilirse,sistem
açılışta şifre sorar ve şifreyi girmeden PC'nizi açamazsınız. PS/2 Mouse Function
Control : Yeni sistemlerde fare bir COM portuna değil,yuvarlak bir PS/2 portuna bağlanır (tabii bunun için PS/2 farenizin
olması gerekir.) İşte bu ayar "Auto" ise sistem açılışta PS/2 fareyi
tanır ve IRQ12'yi bu fareye ayırır.Aksi halde IRQ12 başka kartlara
ayrılabilir. PCI/VGA Palette Snoop :
Bazı grafik kartları (örneğin grafik hızlandırıcılar ve MPEG
kartları) standart VGA olmayabilir ve renkleri düzgün şekilde
göstermeyebilir.Bu ayarın "Enabled" yapılması sorunu giderir."Disabled"
olarak bırakılması önerilir. OS/2 Onboard Memory >64MB
: OS/2 işletim sistemi ile birlikte 64MB'tan büyük DRAM
kullanıyorsanız bu ayarın "Enabled" yapın.Aksi halde "Disabled"
olsun. Video ROM BIOS Shadow :
Bu ayar "Enabled" yapıldığında video BIOS'unun ROM tipi
bellekten RAM tipi bellek ROM'dan hızlı olduğu için,"Shadow" adı
verilen bu işlem sayesinde sistem performansı artar.Hemen bu
seçeneği altında bir dizi bellek adresi göreceksiniz.Bunlar ROM
kullanan diğer kartlara aynı işlemi uygulamak içindir.Ancak
kitapçıklarına bakarak bu kartların hangi adresleri kullandığını
öğrenmeli,ona göre bu seçenekleri "Enabled" konuma getirmelisiniz.
POWER Management Setup Power Management :Ayarı
"Max Saving"e getirirseniz sistem kısa bir süre kullanılmadan
durursa güç tasarruf moduna geçer."Min Saving"de de aynı işlem olur
ancak sistem güç tasarruf moduna daha uzun sürede geçer."Disabled"
seçeneği tüm güç yönetim modunu tümüyle devreden çıkarır."User
Define" ise diğer seçenekleri ayarlanabilir konuma getirir ve
kullanıcının tercih yapabilmesini sağlar. PM Control By APM :Gelişmiş
güç yönetimi yüklüyse bu seçeneği "Yes" olarak ayarlamak güçten daha
fazla tasarruf sağlar. Video Off Option :
Monitörün ne zaman güç koruma tasarruf geçirilebileceğini gösterir.All Modes Off (tüm modlarda kapama); Always On (daima açık); Suspend
Off (suspend modunda kapama) ve Susp,Styb Off (suspend ve standby
modlarında kapama) seçenekleri vardır. Video Off Method :Monitörün
ne şekilde askıya alınacağını belirler.Şu seçenekler olabilir:DPMS,Blank Screen,V/H Sync+Blank.DPMS (Display Power Management-Görüntü
Güç Yönetimi ) özelliği,ekran kartınızı-tabii bu VESA DPMS özelliği
destekliyorsa - denetler.Blank Screen sadece ekranı karartır ve
sadece güç yönetim özelliği olmayan monitörlerde kullanılır.V/H Sync+Blank
seçeneği ekranı karartır ve yatay/dikey taramayı kapatır.Yeni
monitör ve ekran kartlarında DPMS seçeneği kullanılır. Video Off After :
Sistemin sırayla daha düşük güç koruması modlarından daha yüksek
olanlara geçmesini sağlamışsanız,hangi modda monitörün kapanacağını
belirler. Modem Use IRQ :
Sistemi modem sinyali ile uyandıracaksanız,varsa bu seçenekte
modeminizin IRQ'sunu seçmelisiniz. PM Timers : PM
Timers ayarları güç yönetim zamanlarını belirler.Bu bölümde diski
güç tasarruf moduna geçiren "HDD Power Down" süresi,ve sistemin
Uyku,Bekletme ve Askıya Alma (Doze,Standby,Suspend) modlarına
geçmeleri için gerekli süreler ayarlanabilir.Sistem bir aktivite
olunca,IRQ kanalına sinyal gönderince tekrar harekete geçer. Power Up Control :Aynı
pencerede ayrı bir bölmede yer alan bu grupta sistemin ne zaman
otomatik açılacağını belirlenir.'Soft-Off' özelliğine sahip
anakartlarda sistem bir düğme ile veya yazılım aracılığı ile
kapatıldığında elektrik doğrudan kesilmez,sistem askıya alınır.PWR Button<4 sec :Bu
ayar 'Soft Off'a getirildiğinde PC açma/kapama düğmesi 4 saniyeden
sistem normal olarak kapanır.Suspend seçeneğinde ise düğmenin iki
yönlü işlevi vardır; 4 saniyeden az basıldığında sistem uyku moduna
geçer."No Function" seçeneğinde ise düğme 4 saniyeden az basılı
tutulduğunda Soft-off düğmesinin bu işlevi devreden çıkarır.Bu
ayarlardan bağımsız olarak düğme 4 saniyeden fazla basılı
tutulduğunda sistem elektriği kesilerek kapanır. PWR Up On Modem Act :
Bu seçenek "Enabled" duruma getirildiğinde bilgisayar kapalı
durumdayken modemden gelen bir sinyalle (modeme bağlı telefon
numarası arandığında) açılır.Ancak işletim sistemi hemen devreye
girmediği için modem aracılığı ile bir faks,dosya vs.gönderiliyorsa,bu
ilk denemede gerçekleşmez. Automatic Power Up :
Sisteminizin günün belirlediğiniz saatlerde otomatik olarak
açılmasını sağlar.
BIOS DOSYA ADRESLERİ
Anakart üreticilerinin BIOS dosyaları için sunduğu Web adresleri
aşağıdadır. Asus:
www.asus.com.tw/products/motherboard/bios.html
GigaByte:
www.gigabyte.com.tw/support/mbbios_index.htm
Abit:www.abit-usa.com/english/download/bios%20update/main.htm
MSI:
www.msi.com.tw/support/bios/main.htm
Soyo:
www.soyousa.com/686bios.html
Intel:
http://support.intel.com/support/motherboards/desktop
IWill:www.iwillusa.com/support/ProductSupport.asp?SupportID=8
FIC:
http://www.fic.com.tw/techsupport/drivers/searchbios1.asp
SpaceWalker (Shuttle):
www.spacewalker.com/english/download.htm
Tyan:
http://www.tyan.com/support/html/bios_support.html
BIOS GÜNCELLEME PROGRAMLARI
AFLASH programının son sürümü:
http://cgi.asus.com.tw AWDFLASH programının son sürümü:
http://www.hwstation.com Buradan indireceğiniz.AWDFLASH programı,Asus hariç,diğer AWARD BIOS kullanan anakartlar içindir.
ASUS EKRAN KARTLARININ BİOSUNU GÜNCELLEMEK AFLASH.exe ve güncel BIOS dosyası gerekli;
Örnek Anakart: ASUS CUSL2
Önce sistemi boot edebilecek bir disket hazırlamamız gerekiyor.Bunun için Win9x kullanıyorsanız,disket sürücünüze boş bir disket
koyup,Başlat-Programlar-MS-DOS komut
istemi yolunu izleyip,format a:/q/s
komutunu girin.Bu şekilde bir sistem disketimiz olmuş
oldu.PC'yi bu disket ile açmamız gerektiğinden,BIOS'a girip BOOT
menüsünden boot sırasında birinciliği disket sürücünüze verin.Böylece sistemi disketten boot
edebileceğiz.
Anakartınızın modeline göre,kutucukta belirtilen BIOS dosyalarının
adresine gidip,sizin anakartınız için en güncel olan BIOS
dosyasını çekin.Ayrıca,yine AFLASH programını çekmeniz
gerekiyor.İndireceğiniz BIOS dosyası sıkıştırılmış olarak
geleceğinden,bu dosyayı disket sürücünüzün içine açın.AFLASH
programını da diskete kopyalayın.Ayrıca BIOS'a girerek,önemli ayarları bir kenara not edin.Bilgisayarı
disketten açtıktan sonra,komut satırına:AFLASH yazıp Enter'a
basın.
Ekrana iki seçenek gelecek. Birincisi:
Şu anki BIOS sürümünü bir dosyaya kaydet; İkincisi: BIOS'u güncelle.Her
ihtimale karşı,siz şu anda kullandığınız BIOS'u yedekleyin. İlerde
belki bu eski BIOS'lar ile koleksiyon yaparsınız.Acil durumlarda
gerekli olabilir.Birinci seçeneği seçtikten sonra,sizden şu anda
kullandığınız BIOS sürümünün yedeklenmesi için dosya ismi isteyecek.Eskibios.bin yazabilirsiniz.Daha sonra 2.seçeneğe geçin. Sizden,Internet'ten çektiğiniz BIOS dosyasının ismini ister.Bunu buraya
yazın ve Enter'a basın.İlk etapta,güncellemek istediğiniz BIOS
dosyasının anakartınız ile uyumlu olup olmadığı kontrol edilir.Bu
doğrulama esnasında size şöyle bir mesaj verebilir: "Notice:
Boot Block is Different".Size güncelleyeceğine emin misiniz
diye sorulduğunda Y tuşuna basıp devam edebilirsiniz.İşlem
başarılı olursa,"Flashed Successfully"
mesajı belirecektir.
Eğer bir hatayla karşılaşırsanız,bilgisayarınızı yeniden
başlatmayın.Güncelleme işlemini tekrar yapın.Sorun yine devam
ederse,bu sefer AFLASH programı ile kayıt ettiğimiz eski BIOS'u
yüklemek zorunda kalacağız.Eğer ola ki işlem başarısızlıkla sonuçlandığı
halde sisteminizi kapatıp açarsanız,Boot Block'un durumuna göre sistem
açılır veya açılmaz.Boot Block,BIOS'da bir
bölüm olup bilgisayarınız açılması için gereklidir.Eğer güncelleme
işleminde Boot Block zarar görürse,sisteminiz açılmayacaktır.BIOS
güncelleme işlemi başarı ile biterse,BIOS'a girerek,Load Setup
Defaults ayarını seçerek,Enter'a basıyoruz.Daha sonra,daha
önce değiştirmiş olduğumuz BIOS ayarlarını tekrar el ile
ayarlıyoruz. NOT: Güncellemeleri
yapmadan önce,sitedeki uyarılara dikkat edin.Örneğin Asus CUSL2
kullanıcılarına şöyle bir uyarı yapılmış:
"Eğer AFLASH programının 1,27 versiyonunu kullanarak,BIOS
versiyonu 1001.A veya daha önceki sürümden yeni sürümlere güncelleyecek
iseniz,BIOS'dan Advanced-PCI Configuration-VGA BIOS Sequence
ayarını [PCI/AGP] yapın.Aksi takdirde sistem doğru bir şekilde
başlayamayacaktır.Böyle bir durumda,AGP veya PCI yuvasına taktığınız
ekran kartını çıkartarak,Clear CMOS jumper'ı ile CMOS bilgilerini silin.Anakart
üzerine entegre olan ekran kartı ile bilgisayarı açıp,Load Setup Defaults
yaptıktan sonra,Add-On ekran
kartınızı kullanabilirsiniz."
ANAKARTIN MARKA VE MODELİ NASIL ÖĞRENİLİR? Bazı üreticiler,anakartın üzerine marka yerine bazen
model yazabiliyorlar.Dolayısıyla markayı anlamak güçleşiyor.Bazı
sistemlerde ise kasanın açılması,sistemi garanti dışı
bıraktığından,çaresiz kalbilir.Ama,biraz çaba ile,kasa açılmadan anakartınızın
markasını ve modelini nasıl öğrenebileceğiniz.Anakart
üreticilerini,kullandığı AWARD ve AMI BIOS'lar sayesinde
anlıyoruz.PC'nizi açtıktan sonra RAM'ınızın sayıldığı ekranda
iken Pause tuşuna basarak ekrandakileri
inceleyin.En altta,rakam-harf bulunuyor.Her üreticinin kendine
göre bir id(kimlik) numarası bulunuyor.Her üreticinin kimlik
numarası farklı ve bu numara Ekranda gizlenmiştir.Markalı bir anakartınız var ise POST
ekranındayken,anakartınızın markası ve modeli çok açık bir şekilde görünmektedir. Örneğin
Asus CUSL2'nin BIOS ekranı gibi.
Fakat çoğu anakartta,kodlar yer alıyor.CTBIOS adlı program,eğer AWARD BIOS'lu bir anakartınız
var ise bu kodları analiz ederek,anakartınızın markasını size bildiriyor.Ama
modelini söylemiyor.Bu programı,www.hwstation.com/files/pcmag/ctbios.zip adresinden
indirebilirsiniz.Award BIOS'lar için,altını çizip 1 diye
işaretlediğimiz yerde yazan yazıya bakalım: CUSL2.Çoğu anakartta,bunun
yerine,6A6LJE19C şeklinde bir ifade yer alır. Buradaki
ilk 5 karakter,yani 6A6LJ anakartta kullanılan yongaseti hakkında
bilgi verir. Bundan sonraki 6.ve 7.karakterler ise,yani E1,anakartınızın
üreticisinin kod adını taşımaktadır. Örneğin E1,ECS'yi temsil ediyor.Son 2
karakter ise gerekli değil,bu kodlar her anakartın üreticine göre
farklılık gösterir.Kendi anakartınızdaki bu kodu edindikten sonra
www.motherboards.org/moboidtools.html adresine giderek,BIOS
String ID bölümüne bu kodu yazacaksınız ve sonuca ulaşacaksınız.Bazı
anakartlarda,2 nolu işaretlediğimiz yerde,Kuzey ve Güney Köprüsü
bilgileri yer almakta.Ama i815,i820 gibi hızlandırılmış mimariyi
kullanan yongasetli anakartlarda yongasetinin ismi yer alır.3 nolu
yerde ise,bazı anakartlarda şu mantık işleniyor: Anakart Modeli -
BIOS versiyonu.Örneğin,6BXC V.2.9 şeklinde.6BXC burada model,V.2.9 ise kullanılan BIOS'un sürümünü belirtiyor.Bunlar AWARD
BIOS'u kullanan anakartlar için geçerliydi.AMI BIOS kullananlarda ise durum
farklı değil.POST Ekranında en altta duran gereksiz rakam ve
harflerden yararlanıyoruz.1991 yılından sonra çıkan ve AMI BIOS
kullanan anakartlarda,şöyle bir ifade olmalı:
51-0102-zz1526-0010111-071595-XXXX-XXX-X.Altı çizili olan rakamı,www.motherboards.org/moboidtools.html
adresine giderek,BIOS
String ID bölümüne yazarak sonuca ulaşırız.Phoenix
BIOS'da ise böyle bir tanımlamak için kod barındırmıyor.
Son olarak,anakartınızın markasını ve modelini öğrendikten sonra
yapacağınız işlem Yukarıda verdiğimiz adresten ID String'e göre,size
bu markanın Web sitesi adresini de verecektir.Anakartınızın
üreticisinin Web adresine gidip,ürünler bölümünden sizin anakartınız
ile olan ilgili sayfaya gitmek.Oradan,anakartınızın
nasıl bir şey olduğunu öğrenin; yani slot yapıya mı,yoksa soket
yapıya mı sahip? Intel mi yoksa VIA yongasetli mi? Bunları
öğrendikten sonra,anakartınızın üreticisinin BIOS sayfalarından,anakartınız için olan BIOS dosyalarına ulaşabilirsiniz.
İNTERNET'TEN BİOS UPDATE Asus UPDATE :
http://www.cizgi.com.tr/sss/sssliveupd-1.htm GigaByte BIOS:
http://www.gigabyte.com.tw/home/a_bios.htm MSI Live BIOS :
http://www.msi.com.tw/support/feature/livebios/livebios.htm
BIOS HATA SİNYALLERİ AWARD BIOS
1 uzun: Bellek Problemi.Bellek
modüllerinin yerine oturup oturmadığını kontrol etmek, bellek
modüllerini farklı bir yuvaya takmak,belleği değiştirmek çözüm
olabilir.
1 uzun 2 kısa: Görüntü hatası.BIOS
ekran kartına ulaşamıyor olabilir.Ekran Kartının yerine oturup
oturmadığını kontrol etmek gerekebilir.Ekran Kartı,Ekran Kartı
belleği hatası veya anakart ile ilgili bir problem de olabilir.
1 uzun 3 kısa: Yukarıdaki ile aynı.
Sürekli bipleme: Bellek veya görüntü
hatası.İşlemci ısısının yükselmesi de olabilir.Diğer donanımları da
kontrol etmek gerekir.
AMI BIOS SİNYALLERİ
1 - Sürekli Ses: Güç kaynağı arızası.
2 - Birçok kısa bip: Anakart arızası.
3 - 1 uzun: Bellek tazeleme hatası.
4 - 1 uzun 1 kısa: Anakart veya BIOS çipi arızası.
5 - 1 uzun 2 kısa: Ekran kartı arızası.
6 - 1 uzun 3 kısa: Ekran kartı arızası.
7 - 2 uzun 1 kısa: Ekran kartı arızası.
8 - 2 kısa: Bellek parity (eşlik) hatası.
9 - 3 kısa: Belleğin ilk 64k’lık bölümünde hata.
10 - 4 kısa: Timer hatası.(Sistem Saati hatası)
11 - 5 kısa: İşlemci hatası.
12 - 6 kısa: Klavye işlemcisi hatası.
13 - 7 kısa: İşlemci veya anakart hatası.
14 - 8 kısa: Ekran kartı belleğinde okuma/yazma hatası.
15 - 9 kısa: BIOS ROM hatası.
16 - 10 kısa: CMOS okuma/yazma hatası.
17 - 11 kısa: Tampon Bellek Hatası.
ÇÖZÜM YOLLARI
1.hata için;Güç kaynağınızın bağlantılarını
kontrol edip bir deneme daha yapın. Eğer sorun devam ediyorsa, üç vakte
kadar size yeni bir güç kaynağı gelecek demektir. 2, 4, 10, 12, 15 e 16 numaralı hatalar için; Tüm kartları işlemciyi ve
RAM’leri söküp tekrar takın. Öncelikle mümkün olduğunca az bileşenle
bilgisayarı başlatmaya çalışın. 4, 15 ve 16 numaralı hatalarda BIOS çipinin
yerine düzgünce oturduğundan emin olmak için üstüne hafifçe bastırın.
Değişen bir şey yoksa 4, 15 ve 16 numaralı hatayla karşı karşıyaysanız yeni
bir BIOS çipi edinin, yok eğer değilseniz zaten yeni bir anakartınız
olacağınız için BIOS çipiniz otomatik olarak değişmiş olacaktır. 3, 8 ve 9 numaralı hatalar için;Öncelikle RAM’lerinizin
yerlerine düzgün oturduklarından ve yuvalarla aralarında herhangi bir
yabancı maddenin bulunmadığından emin olun. Eğer birden fazla bellek modülü
kullanıyorsanız değişik kombinasyonlar deneyin. Hata hala devam ediyorsa
belleklerinizi tek tek deneyerek sorunun hangisi/hangilerinde olduğunu bulabilirsiniz. 5, 6 ve 7 numaralı mesajı alıyorsanız; Ekran kartınızın yerine iyice
oturduğundan ve monitör bağlantısının düzgünce bir şekilde yapıldığından
emin olun. Problem sürüyorsa başka bir ekran kartı ile bilgisayarı
başlatmayı deneyin. Sonuç alırsanız sizi tebrik ederiz çok yakın bir zamanda
yepyeni bir ekran kartınız olacak. Ekran kartlarıyla ilgili alacağınız sesli
hata mesajlarının neredeyse tamamı 6 numara olacaktır. Bu nedenle şimdiden
“diii di dit dit” sesine alışmanızda fayda var. 11, 13 ve 17 numaralı hatalar için;İşlemcinizin düzgün bir şekilde
takıldığından emin olun. Mümkünse başka bir işlemciyle denemelerde bulunun,
sonuç alamazsanız özellikle 17 numaralı hata için anakartınızdan şüphelenin.
HATA MESAJLARI
BIOS ROM checksum error - System halted: BIOS çipindeki bir hatayı gösterir.Çipte fiziksel hata veya BIOS yazılımında bozukluk olabilir.Sisteminizi
yeni bir BIOS ile update edin,sorun devam ediyorsa yeni bir BIOS çipi edinmeniz gerekecek. CMOS battery failed: BIOS piliniz bitmiş veya bitmek üzere.Pilin türünü
belirleyip en yakın saatçiden yenisini alabilirsiniz. CMOS checksum error - Defaults loaded: Herhangi bir nedenden dolayı BIOS
ayarlarınızda bozukluk oluşmuş (muhtemelen bitmek üzere olan BIOS pili
yüzünden).Varsayılan ayarlar yüklenerek sisteminizin zarar görmesi engellenmiş. Floppy disk(s) fail: Sisteminize takılı bulunan disket sürücü(ler) ile
BIOS’taki disket sürücü ayarları birbirini tutmuyor.Disket sürücünüzün
bağlantılarını kontrol edin,BIOS’taki ayarlar yanlışsa düzeltin.Sorun
devam ediyorsa disket sürücünüzde bir fiziksel arıza var demektir. Keyboard error or no keyboard present: Belki de en çok karşılaşılan POST
mesajı.Bu mesaj genellikle “Press F1 to continue” diye devam eder.Siz de
olmayan klavyenin F1 tuşuna basarak hatadan kurtulabilir veya yeni bir
klavye takarak işleme devam edebilirsiniz. Memory test fail: POST mesajlarının belki de en can sıkıcısı.BIOS’taki
bellek ayarlarınızda olabilecek bir problemden kaynaklanabildiği gibi,bellek modüllerinizdeki kısmi arıza nedeniyle
de ortaya çıkailir.Ayarlarınızdan eminseniz,başka bir bellek ile sisteminizi tekrar açmayı deneyin. Hard Disk(s) Fail: Sisteminizde mevcut disk(ler)le BIOS’ta belirilmiş disk
ayarları birbirini tutmuyor demektir.BIOS’tan disk ayarlarını otomatiğe
getirin,master/slave ayarlarını kontrol edin.Sorun devam ediyorsa disk
sürücünüzde fiziksel bir bozukluk muhtemeldir.
